Quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa và dân số tăng nhanh đang là những nguyên nhân chính dẫn đến số lượng chất thải rắn (CTR) tăng rất nhanh. Theo dự báo của các Bộ, đến năm 2015, khối lượng CTR phát sinh ước đạt 44 triệu tấn/năm; lượng phát sinh CTR nhiều nhất là ở các đô thị và khu vực công nghiệp tiếp tục gia tăng, tương ứng với các con số 50,8 và 22,1%. Để xử lý và thu gom lượng CTR này, các cơ quan chức năng đang tích cực triển khai nhiều hoạt động cụ thể, thiết thực.
Lập quy hoạch để quản lý
Được biết, hiện nay, việc lập quy hoạch quản lý CTR vùng tỉnh của các địa phương đã có nhiều chuyển biến. Kết quả thống kê cho thấy, 54/63 địa phương lập và phê duyệt quy hoạch quản lý CTR, đây là cơ sở quan trọng phục vụ công tác quản lý và kêu gọi đầu tư.
Tại khu vực nông thôn đã có 96,3% xã nông thôn hoàn thành việc lập quy hoạch xây dựng nông thôn mới, nội dung quy hoạch quản lý CTR đã được lồng ghép trong các quy hoạch này. Việc xác định cụ thể vị trí các điểm trung chuyển/điểm tập kết rác, vị trí khu vực xử lý đã được làm rõ trong quy hoạch xây dựng nông thôn mới.
Bên cạnh đó, về quy hoạch quản lý CTR 3 vùng lưu vực sông cũng được chú trọng. Đến nay đã hoàn thành và Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt 2/3 quy hoạch này bao gồm quy hoạch quản lý CTR lưu vực sông Cầu và lưu vực sông Đồng Nai. Đối với quy hoạch quản lý CTR lưu vực sông Nhuệ - Đáy đã hoàn thành và đang trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Quy hoạch xử lý CTR vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ cũng đang trong quá trình tổng hợp, đánh giá và phân tích hiện trạng. Dự kiến, cuối năm 2015 sẽ trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Thúc đẩy xã hội hóa
Hiện nay, tỷ lệ dân số đô thị chiếm khoảng 35% tổng số dân. Tổng khối lượng chất thải rắn sinh hoạt đô thị phát sinh khoảng 32.000 tấn/ngày. Tỷ lệ thu gom và xử lý chất thải rắn trung bình của các đô thị đã tăng hàng năm, năm 2014 đạt khoảng 84% - 84,5% (tăng hơn 3% so với năm 2010) đáp ứng mục tiêu đạt ra trong Chiến lược quốc gia quản lý tổng hợp CTR đến năm 2025, tầm nhìn đến 2050.
Việc đổi mới trong mô hình quản lý, phương thức thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn đã tạo sự cạnh tranh, thúc đẩy xã hội hóa trong lĩnh vực này. Trong 5 năm trở lại đây, đã có hơn 26 cơ sở xử lý chất thải rắn tập trung được đầu tư xây dựng theo quy hoạch và tập trung xử lý CTR cho đô thị, với tổng công suất thiết kế là 6.015 tấn/ngày, diện tích đất sử dụng 342 ha.
Chi phí cho công tác xử lý CTR đô thị đã được quan tâm hơn, mức hỗ trợ xử lý CTR trung bình vào khoảng từ 240.000 – 400.000 đồng/tấn (khoảng 11 – 18 USD/tấn). Nguồn kinh phí cho hoạt động thu gom, vận chuyển CTR sinh hoạt đô thị hiện nay do Nhà nước bù đắp một phần từ nguồn thu phí vệ sinh trên địa bàn.
Tổng mức đầu tư (theo thống kê của 26 dự án) khoảng 4399 tỷ đồng, trong đó vốn ODA 952 tỷ; vốn ngân sách nhà nước 340 tỷ đồng; vốn vay ưu đãi 661 tỷ và vốn tư nhân khoảng 2446 tỷ đồng. Qua các con số thống kê cho thấy, trong thời gian vừa qua khu vực tư nhân tham gia vào quá trình đầu tư xử lý chất thải rắn chiếm tỷ trọng khá cao (55%).
Tại khu vực nông thôn, hiện nay tỷ lệ dân số nông thôn khoảng trên 65% dân số toàn quốc, CTR sinh hoạt ở các vùng nông thôn trong cả nước khoảng 31.500 tấn/ngày. Tỷ lệ thu gom trung bình chỉ đạt 40-50%. Tại các thị trấn, thị tứ, các vùng ven đô tỷ lệ thu gom vận chuyển đạt khá cao khoảng 60-80%. Hiện nay, việc xử lý CTR khu vực nông thôn đã thu hút sự tham gia đầu tư của các Cty tư nhân. Một số nơi đã đầu tư lò đốt công suất nhỏ công nghệ trong nước hoặc nhập khẩu từ Thái Lan, Trung Quốc với quy mô công suất nhỏ 8-10 tấn/ngày, bước đầu giải quyết cấp bách tình trạng xử lý CTR sinh hoạt nông thôn hiện nay.
Như vậy, việc xã hội hóa công tác thu gom, xử lý CTR đã và đang đem lại những chuyển biến tích cực cho hoạt động xanh – sạch môi trường.
T.Bình/monre.gov.vn
|