Câu trộm trên hồ Đồng Mô đe dọa loài rùa nguy cấp nhất thế giới

Chương trình Bảo tồn Rùa Châu Á (ATP) vừa phát đi thông cáo báo chí cảnh báo tình trạng câu trộm trên hồ Đồng Mô đe dọa loài rùa nguy cấp nhất thế giới Rùa Hoàn Kiếm (Rafetus swinhoei) ở hồ Đồng Mô là một trong bốn cá thể quý hiếm nhất trên thế giới.

Gần đây tình trạng câu trộm gia tăng trên hồ với công cụ đánh bắt nguy hiểm đe dọa đến sự sống của cá thể rùa quý hiếm này.

Hồ Đồng Mô có diện tích 1400ha,  nằm  dưới chân núi Ba Vì  về  phía Tây Bắc của thành phố Hà Nội. Bên cạnh chức năng cung cấp nước tưới tiêu cho nông nghiệp và hoạt động du lịch, hồ Đồng Mô còn có vai trò sinh thái quan trọng  là  nơi sinh sống của rùa Hoàn Kiếm. 

Từ năm 2010, nhằm bảo vệ  cá thể rùa quý  hiếm, các ngư dân hoạt động đánh cá trên hồ đã cam kết không sử dụng hương tiện đánh bắt nguy hại như kích điện,  câu giăng  (hay còn gọi là câu vương). Cam kết  này được ATP phối hợp với hai nhà thầu quản lý hoạt động khai thác, nuôi trồng thủy sản  thực hiện  với sự tham gia hơn 40  ngư dân trên  hồ. Đồng thời, các  ngư dân cũng tự nguyện tham gia ngăn chặn nếu phát hiện hành vi câu trộm sử dụng những phương tiện trên. 

Trong năm 2014, có hai trường hợp câu trộm dùng  câu giăng  bị  tịch  thu. Tuy nhiên, chỉ  trong  vòng một tháng trở lại đây, số vụ câu trộm  ở hồ Đồng Mô  gia tăng bất thường, những kẻ câu trộm thả  dây  câu  rải rác nhiều khu vực khác nhau trên hồ khiến chúng càng khó bị phát hiện. 

Các lưỡi câu được thả rải rác trên hồ, có thể còn nhiều lưỡi câu chưa phát hiện được

Từ ngày 13/03/2015 đến 12/04/2015, 06  bộ câu giăng được ngư dân tìm thấy tại hồ. Câu giăng đặc biệt nguy hiểm vì mỗi  dây câu có hàng trăm móc câu  nằm dọc dây chính, thả dài  trên hồ. Móc câu giăng  có  nhiều loại kích thước khác nhau, loại  nhỏ  nhất  cũng đủ làm chết  rùa mai mềm như ba ba trơn Pelodiscus sinensis), thậm chí gây sát thương và  có thể nguy hiểm đến tính mạng cả loài  kích thước lớn như rùa Hoàn Kiếm.  

Bởi thế câu giăng được mệnh danh là sát thủ đối với các loài rùa mai mềm. Không chỉ có dây câu, những kẻ đánh bắt trộm còn sử dụng  kích điện cả ngày lẫn đêm  trên hồ. Gần đây nhất, đội quản lý đánh cá của hồ thu giữ  một bộ kích điện  ngày 11/04/2015, số kích điện tịch thu được đến hiện tại là  11 bộ.  

Mặc dù phương tiện này bị cấm sử dụng theo quy định của Thông tư số 62/2008/TT-BNN về hướng dẫn thi hành Nghị định số 59/2005/NĐ-CP về điều kiện sản xuất, kinh doanh một số ngành nghề thủy sản, chúng vẫn được dùng phổ biến ở rất nhiều nơi. Kích điện không những gây nguy hiểm cho rùa  mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái thủy vực, giết chết hàng loạt loài thủy sản và thực vật thủy sinh.

Tình trạng câu trộm bằng các phương tiện nguy hại vừa xảy ra liên tiếp trên hồ Đồng Mô thực đáng lo ngại cho công tác bảo tồn loài.  Rùa Hoàn Kiếm nằm trong phụ lục I  của  nghị định 160/2013/NĐ-CP, cùng mức ưu tiên bảo vệ  với các loài hổ, voi và gấu dưới Luật Đa dạng sinh học 2008 và Luật hình sự sửa đổi 2009.  

Điều đó đồng nghĩa với việc các cơ quan bảo vệ động vật hoang dã và chính quyền địa phương cần đóng vai trò tích cực trong việc đẩy mạnh nỗ lực bảo vệ và  giảm thiểu các mối đe dọa,  kể cả săn bắt trực tiếp  hay gián tiếp gây hại cho rùa. 

Mất đi một cá thể rùa quan trọng sẽ là tổn thất rất lớn đến sự sinh tồn của loài rùa khổng lồ này ở Việt Nam và trên thế giới.

Mai Anh (MOITRUONG.COM.VN)