Đại tuyệt chủng lần thứ 6 đã đến

Chưa bao giờ tỉ lệ tuyệt chủng các loài động vật lại đáng báo động như vậy trong lịch sử nhân loại và lịch sử Trái Đất. Theo một nghiên cứu xuất bản trên tờ Science Advances, tốc độ diệt vong của các loài động vật đang diễn ra nhanh chóng và dần chạm tới ngưỡng đại tuyệt chủng, một điều chưa từng xảy ra trong vòng 65 triệu năm trở lại đây, mà con người chính là nguyên nhân.

Ảnh: Daniel Irungu, Hãng thông tấn European Press

Ngay cả khi sử dụng giả thiết “dè dặt” nhất để xác định tỉ lệ tuyệt chủng của các loài động vật như trong 5 nạn đại tuyệt chủng trước, các nhà khoa học vẫn nhận thấy tỉ lệ tuyệt chủng trung bình của những loài động vật có xương sống trong một thế kỉ qua cao gấp 114 lần tỉ lệ tuyệt chủng tự nhiên. Và có thể 13 loài sẽ nói lời tạm biệt với chúng ta trong năm 2015.

Cụ thể, có đến 477 loài động vật có xương sống đã biến mất từ năm 1990. Dựa vào những số liệu thu thập được từ những cuộc đại tuyệt chủng trước, khi chưa có sự xuất hiện của con người, trong cùng một khoảng thời gian như vậy chỉ có 9 loài biến mất.

Một chú voi đang tắm mình trên sông Chobe trong lúc mặt trời lặn tại Công Viên Quốc Gia Botswana Chobe. Các nhà khoa học cảnh báo loài voi Châu Phi có thể bị tuyệt chủng trong vài thập kỉ tới (Ảnh: Chris Jek, AFP/Getty Images)

Nghiên cứu chỉ ra rằng số loài động vật biến mất trong một thế kỉ trở lại đây tương đương với số động vật tuyệt chủng trong 8 đến 10 thế kỉ trước. Những tính toán này chỉ ra sự suy giảm đa dạng sinh học một cách nhanh chóng chỉ trong vòng vài thế kỉ trở lại đây, báo động nạn đại tuyệt chủng thứ 6 đang đến rất gần.

Năm cuộc đại tuyệt chủng trước đã xảy ra rất lâu trước khi con người xuất hiện trên Trái Đất, và đều do những thảm họa tự nhiên gây ra như tác động của thiên thạch hay phun trào núi lửa. Nạn đại tuyệt chủng gần đây nhất cách thời điểm hiện tại 65 triệu năm đã tiêu diệt loài khủng long. Trung bình, mỗi nạn đại tuyệt chủng lấy đi 96% số lượng loài trên trái đất.

Theo dự đoán của các nhà khoa học, một số loài có thể sẽ biến mất trong vài thập kỉ tới, ví dụ như cá tầm thìa Trung Quốc, cá heo trên sông Dương Tử, dê núi Pyrenean Ibex và tê giác đen Tây Phi.

Mới đây, Tổ chức Cá và Động vật Hoang dã Hoa Kì (U.S. Fish and Wildlife Service) cho biết họ đang nỗ lực đưa loài báo gấm miền Đông ra khỏi danh sách các loài động vật đang bị đe dọa. Loài động vật thuộc họ mèo này đã nằm trong tình trạng nguy hiểm 70 năm qua do săn bắt quá mức và môi trường sống khi bị xâm lấn bởi những người dân nhập cư Châu Âu vào những năm 1800.

Một chú khỉ con ở núi Sabyinyo (Ảnh: Ivan Leiman, AFP/Getty Images)

Danh sách các loài trong nhóm cực kỳ nguy cấp của Quỹ Quốc tế bảo vệ Thiên nhiên (WWF) bao gồm báo Amur, tê giác đen, rùa da, hổ Sumatra, và loài khỉ đột đồng bằng phía Tây.

Chỉ trong vòng ba thế hệ loài người, Trái Đất đã chứng kiến tỉ lệ tuyệt chủng đáng báo động khiến số lượng các sinh vật sống trên hành tinh giảm đi nhanh chóng. Trong khi đó, Trái Đất đã mất đến hàng trăm nghìn, thậm chí hàng trăm triệu năm để có thể phục hồi đa dạng sinh học sau những vụ đại tuyệt chủng từng xảy ra trong lịch sử.

Vẫn chưa quá muộn để ngăn chặn nạn đại tuyệt chủng thứ 6. Tuy nhiên, để làm được điều đó, thế giới cần ngay lập tức nỗ lực bảo tồn các loài động vật đang bị đe dọa và giảm bớt các sức ép lên các loài, như tình trạng lấn chiếm môi trường tự nhiên, khai thác quá mức vì lợi ích kinh tế và biến đổi khí hậu.

Dẫu vậy, cánh cửa hi vọng đang dần khép lại.